Kıymetli okurlarım hepinize merhabalar. İnternet artık hayatımızın birçok evresinde yer almaktadır. Şüphesiz hayatımızı kolaylaştırırken aynı zamanda zamandan tasarruf edebiliyoruz. Aradığımız bir ürünü günlerce farklı lokasyondaki AVM’lere gitmektense internete girerek bütün marka ve modelleri önümüze sadece saniyeler içinde getirebiliyor aynı zamanda fiyatları karşılaştırarak uygun olanını seçerek cüzdanımızı da koruyabiliyoruz. Hepimiz en az bir kere internetten alışveriş yapmışızdır. Hatta korona virüsü sebebiyle artık çoğu alışverişimizi internet üzerinden yapmaktayız. Kimisi için kolay, kimisi için rahat, kimisi içinse uygun. Herkesin internetten alışveriş yapmak için farklı gerekçesi var. Bütün bu güzelliklerin yanı sıra tabii ki istenmeyen şeylerde beraberinde gelmektedir. Mesela internete girip, kendinize güzel bir şeyler almak istediniz. Almak istediğiniz ürünü buldunuz ve fiyatının da çok uygun olduğunu görüp hemen sipariş verdiniz. Büyük bir heyecanla kargonuzun gelmesini bekliyorsunuz ancak kargo bir türlü size gelmedi. İnternete ya da alışveriş yaptığınız sitenin uygulamasına girip ürününüzün durumuna bakıyorsunuz o da ne! Sipariş ettiğiniz ürün size sorulmadan iptal edilmiş. İptal gerekçesi ise fiyatı sisteme yanlış girmiş yani aldığınız ürünü satıcı 1.000 lira yazacakken 100 lira yazmış. Evet yazımın konusunun ilk bölümü fiyatların değiştirilmesiyle alakalı olacak ve ikinci konu ise hazır indirim günleri de yaklaşıyorken sahte indirim konusunu yazmak istiyorum. O zaman yazıma ilk konuyla başlayayım.
Alışveriş yapıldığı zaman taraflar arasında bir sözleşme kurulmuş olur. Eğer şekil şartı bakımından yazılılık öngörülmemişse illa oturup taraflarca düzenlenip yazılmış olmasına gerek yoktur, sözlü yapılması da mümkündür. Ancak ispat açısından yazılı yapılması çok önemlidir. Misal, büfeden sakız alırken satıcı ile aranızda sözlü olarak sözleşme kurulmuş olur.
Türk Borçlar Kanunu (TBK)’nun Sözleşmenin Kurulması başlıklı 1. maddesine göre ‘‘Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur.’’ demektedir. Yani sözleşmenin kurulması için tarafların karşılıklı irade beyanları ve bu irade beyanlarının birbirine uygun olması gerekmektedir. Tarafların karşılıklı olarak yaptıkları irade beyanlarının zamana ve tarafına göre öneri(icap) ve kabul olarak nitelendirilir. İlk yapılan irade beyanı öneri(icap) iken ikincisi ise kabul’dur.
Öneri, sözleşmeyi meydana getirme amacını yansıtan, karşı tarafa ulaşması gerekli olan, hukuki niteliği itibariyle tek taraflı bir hukuki işlem olan ve karşı tarafın kabulüyle sözleşmenin kurulmasını sağlayan irade beyanıdır.
Kabul ise tek taraflı irade beyanıyla öneriye uygun olarak sözleşmenin kurulmasını sağlayan irade açıklamasıdır.
Formül basit: Öneri + Kabul = Sözleşme
Öneri, karşı tarafa mutlaka ulaşması gerekmektedir. Karşı tarafın hakimiyet alanına girmiş ise artık öneri ulaşmıştır. Eğer önerinin yapıldığı kişi veya kişiler belli ise bireysel öneri, belli değil, öneri topluluğa sunulursa o zaman ise aleni öneri olmaktadır. Yani öneri illa belirli kişilere yapılması zorunlu değildir. Muhatabı belli olmayan, topluluğa da yapılmış olabilmektedir. TBK madde 8/2’ye göre ‘‘Fiyatını göstererek mal sergilenmesi veya tarife, fiyat listesi ya da benzerlerinin gönderilmesi, aksi açıkça ve kolaylıkla anlaşılmadıkça öneri sayılır.’’ demektedir. Yani marketlerde bulunan ürünlerin veya mağazaların vitrininde bulunan ürünlerin üzerindeki fiyatlar aleni öneridir. Buna internette alışveriş yapan sitelerin koyduğu ürünlerde dahildir.
Ticari internet sitelerinde satılan mallar öneridir. Aksi görüşte olanlar da var ancak ben bu görüşe katılmıyorum. Ticari internet sitesinde satılan ürünün açıklaması ve fiyatının bulunması açık bir şekilde bunun öneri olduğu sonucunu ortaya çıkarır. Kaldı ki Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)’nun 6. maddesi ‘‘Vitrinde, rafta, elektronik ortamda veya açıkça görülebilir herhangi bir yerde teşhir edilen malın, satılık olmadığı belirtilen bir ibareye yer verilmedikçe satışından kaçınılamaz.’’ demektedir. Bu maddeyi yorumlarsak şunu dahi söyleyebiliriz. Ticari internet sitesinde yer alan ürünlerin teşhir edilmesi üstünde fiyat olmasa dahi bu bir öneridir. Ancak satılık değildir ibaresi varsa o zaman öneri olarak kabul edilmemesi gerekmektedir.
Ticari internet sitesinde bulduğunuz ürünlerin hepsi öneridir. Dolayısıyla satıcılar bu önerilerine bağlı kalmak zorundadır. Eğer tüketici gördüğü ürünü beğenip satın alma işlemini gerçekleştirmişse artık satıcı o ürünü göndermek zorundadır. Tüketiciden habersiz bir şekilde satın alınan ürünü gerekçesiz ve tüketicinin haberi olmadan iptal etmesi mümkün değildir. Bu gibi durumların yaşanması söz konusu olursa tüketici derhal Tüketici Hakem Heyetine başvurmalı ve hakkı olan ürünü talep etmelidir.
İkinci konu ise hem AVM’lerde bulunan mağazalarda hem de ticari internet sitelerinde sıkça karşılaşılan bir problemdir. Ancak tüketiciler genellikle bu konuyla pek uğraşmak istemezler. Sahte indirim kampanyaları. Geçenlerde sosyal paylaşım sitesinde şöyle bir tweet görmüştüm; İndirim günleri başladı 20 liralık ürün 50 liradan 30 liraya inmiştir.
Geçen sene bu konu tüketiciler arasında çok konuşulmuştu. Satıcılar ürünlere indirim uyguladıklarını iddia etmişlerdi ancak indirimli denilen ürünlerin çoğu gerçek satış fiyatından satıldı.
Sahte indirim, satıcının bir ürünü indirimdeymiş gibi göstermesi ama aslında aynı fiyata satmasıdır. Yani satış fiyatı 100 lira olan ayakkabıyı 200 liradan 100 liraya indirmiş gibi göstermeleridir. Burada tüketicinin biraz uyanık olması gerekmektedir. İndirim günlerine girmeden önce tüketici alacağı ürünün satış fiyatına bakmalıdır. İndirim günlerinde indirim yapıldığı söylendiği ama indirimin yapılmadığını tespit ettiği anda derhal Tüketici Hakem Heyetine gitmelidir. Burada ispat yükü tüketicide değil aksine satıcıdadır. Satıcının ürünün satış fiyatı ile yapılan indirimi belgeleyerek göstermesi gerekmektedir. Satış fiyatı 100 lira olan ayakkabının indirim günlerine sayılı günler kala 200 liraya çıkartması ve indirim günlerinde 100 liralık indirim yapması hukuka aykırıdır ve tüketiciyi zarara uğratma iradesi vardır ve bu sebeple Tüketici Hakem Heyeti tarafından kuvvetle muhtemel suçlu bulunacaktır. Biz bu konuyla ilgili olarak ünlü bir ayakkabı mağazasını Tüketici Hakem Heyetine verdik. Bizim olayda indirimli gösterilen ayakkabının fiyatı zaten esas satış fiyatıydı. Sanki indirim yapılmış gibi vitrine koyuldu ve biz ayakkabıyı satın alıp hakem heyetine götürdük ve Tüketici Hakem Heyetin verdiği kararda satıcı olan ayakkabı mağazası indirim yaptığını ispat edemediği bu sebeple satış fiyatına göre indirim yapılıp tüketiciye bu şekilde sunması gerektiğine ilişkin bir karar vermişti.
Tüketicilerin bu konuda mutlaka dikkatli olması gerekmektedir. Bazen satıcıların manipülasyon yaparak tüketicileri kandırmaktadır. Bu gibi durumlarda Tüketici Hakem Heyetlerine mutlaka gidilmesi gerekmektedir. Tüketici Hakem Heyetlerine başvurularında hiçbir ücret alınmadığını da hatırlatmak isterim. Hepinize şimdiden keyifli alışverişler…
BURADA YAZILAN YAZILAR BİLGİ AMAÇLI OLUP YAZARIN GÖRÜŞLERİNİ İFADE EDER. HİÇBİR ŞEKİLDE HUKUKİ TAVSİYE NİTELİĞİ TAŞIMAMAKTADIR.