Avrupa Parlementosu (AP), çarşamba günü dünyada ilk olan Yapay Zeka Yasasını onayladı. 2023 Aralık ayında üye ülkelerle yapılan müzakerelerde uzlaşılan düzenleme, milletvekilleri tarafından 523 lehte, 46 alehyte ve 49 çekimser oyla kabul edildi. Bu yasanın amacı, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılacak yapay zeka sistemlerinin güvenli olması, temel haklara ve demokrasiye saygı göstermesidir. Yapay zeka sistemleri, topluma zarar verme ihtimaline göre risk temelli bir biçimde düzenlenecek, buna göre yapay zeka sistemleri düşük, orta veya yüksek riskli diye sınıflandırılacak.
Yüksek riskli yapay zekadan temel hakları, demokrasiyi, hukukun üstünlüğü ve çevresel sürdürülebilirliği korumayı hedefleyen bu düzenleme, aynı zamanda yeniliği teşvik etmekte ve Avrupa'yı yapay zeka sektöründe lider olarak konumlandırmayı hedefliyor.
Bu yasa, vatandaşların haklarını tehdit eden belirli yapay zeka sistemlerini yasaklıyor. Mesela işyerlerinde veya okulda kişilerin duyguların tanıyan, sosyla puanlama yapan, insanların davranışını manipüle eden veya zayıf noktalarını tespit ederek bu zayıflıkları kullanan bütün yapay zeka uygulamaları yasaklanacak. Bunlara ek olarak hassas verilere dayanan biyometrik kategorizasyon sistemleri, internetten veya CCTV görüntülerinden yüz görüntüleri hedefsiz bir şekilde toplanarak yüz tanıma sistemlerinde kullanılmak üzere veri tabanları oluşturulması da yasak kapsamnda olacak.
Tahmin edici polislik yani bir kişiyi tespit edip analiz etmesi ve o kişinin özeliklerini çıkartarak suçlu olup olmayacağını tespit eden yapay zeka sistemleri de yasak kapsamında.
Biyometrik Tanımlama Sistemleri (RBI) kolluk kuvvetleri tarafından kullanılması, kapsamlı bir şekilde listelenmiş ve dar anlamda tanımlanmış durumlar haricinde prensip olarak yasaktır. Gerçek zamanlı RBI sadece sıkı güvenceler sağlandığı takdirde kullanılabilir, Örneğin kullanımı zaman ve coğrafi kapsam açısından sınırlıdır ve önceden belirli bir adli veya idari izne tabidir. Bu tür kullanımlar, örneğin, kayıp bir kişinin hedefli olarak aranmasını veya bir terör saldırısının önlenmesini içerebilir. Bu tür sistemlerin post-facto ("post-remote RBI") kullanımı yüksek riskli bir kullanım durumu olarak kabul edilir ve cezai bir suçla bağlantılı olarak adli izin gerektirir.
Yapay Zeka Yasası, sadece kolluk kuvetlerin kullanacağı yüksek riskli yapay zeka sistemlerine değil, diğer yüksek riskli yapay zeka sistemleri için de açık ve net yükümlülükler getiriyor çünkü sağlık, güvenlik, temel haklar, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve çevre gibi insanlığı ilgilendiren önemli konulara potansiyel olarak zarar verme olasılığı yüksek olduğu için. Bu sistemlere örnek verecek olursak kritik altyapı, eğitim ve mesleki eğitim, istihdam, temel özel ve kamu hizmetleri (sağlık hizmetleri, bankacılık), kolluk kuvvetlerindeki belirli sistemler, göç ve sınır yönetimi, adalet ve demokratik süreçler (seçimleri etkileme) gibi örnekler verilebilir.
Bu tür sistemlerin hepsinin riskleri değerlendirilecek ve eğer riskleri fazla ise bu risklerin azaltılması gerekecek. Kullanım kayıtları tutulacak %100 şeffaf olmak zorunda olacak ve bu sistemlerin her zaman bir insanın denetiminde olması gerekecek.
Yüksek riskli yapay zeka sistemleri vatandaşlar tarafından şikayet edilebilecek. Hatta haklarını etkileyen bu yüksek riskli yapay zeka sistemleri hakkında açıklama talep edebilecekler.
Yapay Zeka Yasası Avrupa Birliği (AB) Konseyi tarafından onaylanıp AB'nin Resmi Gazetesi'nde yayınlanmasının ardından 2 yıl sonra yürürlüğe girecek.
Yapay Zeka Yasası'nın bence insanlık için çok büyük bir adım olduğunu düşünüyorum. Hatta tarihe tanıklık ettiğimize inanıyorum. Roma döneminden bugüne çıkan kanunların hepsi aynı olmasa da benzer yanları vardı. Çünkü yasanın korumaya çalıştığı 2 önemli konu vardı; 1- Insan 2- Eşya.
Ancak çıkan Yapay Zeka Yasası, insan mı veya eşya mı olduğuna karar veremediğimiz yapay zeka sistemleri için çıkartılmış bir yasa olduğunu söyleyebilirim. Yasa tabii ki direkt olarak yapay zekaya yönelik değil ancak ilerleyen zaman ve gelişen teknolojiyle birlikte bu yasanın revize edilerek sadece yapay zekalara yönelik bir yasa olacağına eminim. Çünkü yapay zeka şuanda öğrenme aşamasında ancak bir süre sonra kendi kendine öğrenebilecek, kararlarını verebilecek hatta ihtiyaç duyması halinde kendisine yardımcı olması için yeni bir sistem daha kurabilecektir. Bu olduktan sonra sadece yapay zekaya yönelik bir yasa çıkarılacaktır.
Acaba 100 yıl sonra insan ırkının yanında yapay zeka sistemlerin bulunduğu bir başka ırk olacak mıdır? Görünen köy kılavuz istemez atasözünden yola çıkarsak bence 100 yıl beklemeden bu sorunun cevabını alacağız.
BURADA YAZILAN YAZILAR BİLGİ AMAÇLI OLUP YAZARIN GÖRÜŞLERİNİ İFADE EDER. HİÇBİR ŞEKİLDE HUKUKİ TAVSİYE NİTELİĞİ TAŞIMAMAKTADIR.